© Photo: en.wikipedia.org
Trên lãnh thổ Việt Nam có của ba đài tưởng niệm người Nga đã chết tại đây.
Tại Hòa Bình có đài tưởng niệm những người xây dựng thủy điện Thác Bà. Tại Cam Ranh có đài tưởng
nhớ các quân nhân sang Việt Nam giúp tăng cường quốc phòng. Và tại Lái Thiêu, gần thành phố Hồ Chí
Minh có đài tưởng niệm các thủy thủ của tuần dương hạm "Diana" đã qua đời ở Sài Gòn hơn 110 năm
trước.
Chiếc tuần dương hạm Nga này giống hệt như tàu "Aurora" nổi tiếng, do tình cờ, cũng đã từng hiện
diện tại Việt Nam trong những năm đầu thế kỷ 20, sau khi tham gia các trận đánh trong cuộc chiến Nga -
Nhật từ những ngày đầu tiên. Đầu năm 1904, tàu chiến "Diana" tham gia bảo vệ Port Arthur,tức quân
cảng Đại Liên của Nga ở Trung Quốc. Trong tháng Bảy, chiếc tàu tuần dương được lệnh phải rời khỏi
Port Arthur và tiến tới Vladivostok. Trong một trận hải chiến với Nhật Bản, tàu bị hư hại nặng, nhiều
thủy thủ đoàn đã thiệt mạng và bị thương. Chạy trốn sự truy đuổi của tàu chiến Nhật Bản, thuyền trưởng
"Diana" đưa tàu tuần dương tới bờ biển Việt Nam. Nhà sử học Nga Petr Tsvetov cho biết:
“Đây là quyết định xuất phát từ chỗ Pháp tuyên bố trung lập trong cuộc chiến tranh Nga - Nhật. Đồng thời
tàu của Nga và Nhật Bản có thể lưu trú tại các cảng thuộc thực dân Pháp như ở Việt Nam trong thời hạn
bất kỳ, có thể sử dụng sự hỗ trợ của các doanh nghiệp địa phương để thực hiện công việc sửa chữa,
ngoại trừ những gì liên quan đến vũ khí của họ.”
Tàu "Diana" đến Hải Phòng ăn than và đến 8 tháng Tám thì vào cảng Sài Gòn. Ở đó, bất chấp tuyên bố
trung lập của Pháp, có một bất ngờ chờ đợi tàu chiến Nga. Hóa ra để cập bến sửa chữa,
tàu biển cần phải có giấy phép của chính phủ Pháp. Do thực tế là chính phủ Pháp đang đứng về phía
Nhật Bản, điện tín từ Paris ra lệnh cho các quan chức của chính quyền thuộc địa tước vũ khí của tàu
tuần dương. Tàu phải tháo cờ Nga, vũ khí trên tàu bị phải nộp vào kho trên bờ. Những người còn lại của
thủy thủ đoàn phải sống tập trung riêng.
Tàu "Diana" phải ở lại Sài Gòn 14 tháng. Trong thời gian này, tám trong số thủy thủ đã chết vì vết
thương trong cuộc chiến với Nhật Bản và vì khí hậu bất thường. Họ được chôn cất tại nghĩa trang ở
trung tâm Sài Gòn. Sau gần bảy mươi năm, khi các nhà chức trách thành phố Hồ Chí Minh quyết định
xây công viên tại khu vực nghĩa trang, theo thỏa thuận với phía Nga, hài cốt của các thủy thủ đã được
chuyển đến nghĩa trang thành phố Lái Thiêu. Tại khu mộ, năm 1985 đã dựng lên một tượng đài có hình
con tàu với cột buồm cao và chiếc neo để tưởng niệm các thủy thủ Nga.
Cừ Nga trên tàu tuần dương "Diana" lại được kéo lên vào tháng Mười năm 1905, sau khi phê chuẩn hiệp
ước hòa bình giữa Nga và Nhật Bản. Cùng thời điểm đó, có tàu tuần dương khác là tàu "Aurora" và các
tàu khác của Nga cũng tham gia chiến sự được ghé vào Sài Gòn. Trong tháng Mười một, họ rời cảng
Sài Gòn và lên đường về biển Baltic quê hương. Về sau, tàu "Aurora" đã đi vào lịch sử, góp phần vào
cuộc cách mạng năm 1917. Còn số phận tàu "Diana" thì rất đáng buồn. Năm 1922, khi chính phủ nước
cộng hòa Xô Viết trẻ tìm mọi cách để chống đói, tàu tuần dương Nga đã được bán cho Đức để làm sắt
vụn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét