Biển Đông: Việt Nam bồi tạo đất 1,9%

Tác giả: Carlyle A. Thayer

Người dịch: Huỳnh Phan



HỎI: Chúng tôi nhờ ông đánh giá báo cáo về bồi tạo đất của Việt Nam vừa được Sáng Kiến Minh Bạch Biển Châu Á (AMTI) thuộc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược (CSIS), Washington, DC công bố. Ông giải thích thế nào về điều đó? Có phải Việt Nam đã tiến hành bồi tạo đất ở Biển Đông trong một thời gian?

ĐÁP: Báo cáo của AMTI thuộc CSIS sẽ là khúc nhạc êm tai cho Trung Quốc vì Trung Quốc và những kẻ ủng hộ tuyên bố rằng Trung Quốc chỉ đơn thuần đuổi cho kịp các nước trong khu vực. Trung Quốc đã cáo buộc các nuớc trong khu vực bồi tạo đất, xây dựng căn cứ quân sự và thậm chí lắp đặt tên lửa.


Báo cáo của CSIS cung cấp thông tin mới trong chừng mực mà họ mô tả việc xây dựng trên Đảo Sơn Ca (Sand Cay) và Đá Tây (West London Reef) từ năm 2010. Đây là những hình ảnh mới nhất ở Đảo Sơn Ca và Đá Tây trong phạm vi công cộng. Báo cáo của CSIS có thể gây định hướng sai khi dùng từ “đáng kể” trong mô tả và nhấn mạnh tới các cơ sở quân sự. Việt Nam đã đóng giữ hai thể địa lý này từ năm 1956, ban đầu là Việt Nam Cộng Hòa và sau đó là Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam. Những ngọn hải đăng đã được dựng lên vào những năm 1990 (nếu không phải là trước đó). Tất cả các đảo và các thể địa lý Việt Nam chiếm giữ đều có nhân viên quân sự. Chúng cũng có “công sự” cho mục đích phòng thủ. Đây là những vị trí mỏng manh bằng bê tông, không quá dày.

Có một số điểm cần được nêu ra. Thứ nhất, các hoạt động này cho thấy một sự thiếu kềm chế vốn sẽ làm phức tạp hoặc gia tăng tranh chấp và ảnh hưởng đến hòa bình và ổn định ở Biển Đông hay không? Đó là những điều khuyến nghị trong Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông năm 2002 (DOC). Các bằng chứng do AMTI thuộc CSIS đưa ra về bồi tạo đất của Việt Nam mô tả các hoạt động bình thường vốn mang tính phòng thủ về bản chất và không đe dọa hòa bình và ổn định khu vực.

Thứ hai, với các số liệu do CSIS công bố, lượng đất bồi đắp của Việt Nam chỉ chừng 1,9% diện tích đất bồi đắp của Trung Quốc (0,03 dặm vuông của Việt Nam chia cho 1,55 dặm vuông của Trung Quốc). Hoặc, tổng diện tích đất bồi đắp của Việt Nam chỉ bằng 9,5% diện tích đất bồi tạo của Trung Quốc chỉ riêng trên Đá Chữ Thập (Fiery Cross Reef).

Thứ ba, theo ghi nhận Trung Quốc đã từng sử dụng vũ lực để chiếm lấy các đảo và các thể địa lý ở Biển Đông (tháng 1 năm 1974 ở tây Hoàng Sa và tháng 3 năm 1988 ở Đá Gạc Ma (Johnson South Reef) và các thể địa lý gần kề). Trung Quốc đột nhiên và không cảnh báo chiếm Đá Vành Khăn (Mischief Reef) và đã liên tục xây dựng trên đó từ năm 1995 đến nay. Trung Quốc cũng đã sát nhập Bãi Cạn Scarborough trên thực tế và đầu tư (theo nghĩa quân sự) vào Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal) ở Philippines. Hành động của Trung Quốc đã làm dấy lên quan ngại an ninh ở Philippines vì ​​các quan chức Trung Quốc khẳng định họ có quyền tuyên bố một vùng nhận diện phòng không bên trên các thể địa lý của họ. Trong sáu tháng qua, các quan chức Trung Quốc đã yêu cầu máy bay quân sự Philippines phải rời khỏi vùng không gian mà Philippines tuyên bố là không phận quốc tế.

Thứ tư, tất cả những cái gọi là “công sự” và các tòa nhà quân sự trên các thể địa lý nhỏ bé của Việt Nam là có tính phòng thủ và không đủ lớn để phục vụ bất kỳ hành động tấn công nào. Ảnh của CSIS cho thấy “các ụ súng” mà không có súng.

Trung Quốc cần phải xác định những loại tên lửa nào bị cáo buộc là đang ở trên đảo và các thể địa lý của Việt Nam. Các cáo giác đầu tiên thuộc loại này được Đài Loan đưa ra và liên quan đến giao tên lửa cầm tay chống máy bay. Đài Loan sau đó đã rút lại cáo buộc của nó.

Thứ năm, cách CSIS đưa ra hình ảnh mới này, họ đã gây rối rắm các vùng biển này qua cách sử dụng các từ ngữ như “đáng kể” và “quân sự” mà không đặt nó trong bối cảnh thích hợp liên quan tới DOC.

Tuy nhiên, CSIS có báo rằng các hoạt động bồi tạo đất của Trung Quốc là lớn hơn nhiều so với việc bồi tạo đất của Việt Nam. Việc bồi tạo đất của Việt Nam có thể là “đáng kể” nếu CSIS muốn nói rằng Việt Nam đã mở rộng 66% tổng diện tích đất của một mỏm đất nhỏ bé, chẳng hạn.

Thứ sáu, tất cả các hình ảnh vệ tinh công bố này đều đòi hỏi tính minh bạch của tất cả các bên liên quan. Tại sao Trung Quốc và Việt Nam bồi tạo đất? Họ có ý định tối hậu gì với kết quả của việc bồi tạo đất? Đường băng của Việt Nam trên đảo Trường Sa có trước DOC 2002 nhiều năm. Nhưng qua ghi nhận từ sự theo dõi của Trung Quốc, cùng với việc họ xây dựng hai đường băng mới, một đủ lớn để tiếp nhận máy bay quân sự bất kỳ kích cỡ nào, làm tăng quan ngại về ý định của họ trong dài hạn. Chúng có thể kích động các nước trong khu vực có những biện pháp chống lại. Và chính trong ý nghĩa này mà các hoạt động của Trung Quốc làm phức tạp tình hình hiện nay và có thể dẫn đến một sự leo thang tranh chấp và ảnh hưởng đến hòa bình và ổn định ở Biển Đông.

Các nhà đối thoại ngoại giao ASEAN và Trung Quốc về nhóm làm việc chung để thực thi Hướng dẫn về DOC nên xác định xem các hoạt động bồi tạo đất của Trung Quốc và Việt Nam có vi phạm điều khoản về “tự kiềm chế” và liệu chúng có ảnh hưởng đến hòa bình và ổn định trong khu vực hay không. Tuy nhiên, họ dường như không làm như thế.

Thayer Consultancy cung cấp các phân tích chính trị về các vấn đề an ninh khu vực hiện tại và phục vụ nghiên cứu khác cho các khách hàng lựa chọn. Thayer Consultancy đã đăng ký chính thức như một doanh nghiệp nhỏ ở Úc năm 2002.